Ochrona roszczeń w Polsce

W Polsce przepisy prawa międzynarodowego w zakresie ochrony roszczeń pracowniczych realizuje ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jednolity: Dz.U. z 2016r. poz. 1256). Omawiana ustawa urzeczywistnia w kraju drugi z systemów ochrony roszczeń pracowniczych stanowiąc instytucję gwarancyjną w postaci Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Na mocy ustawy Fundusz jest państwowym funduszem celowym  i do dnia 31.12.2011r. posiadał osobowość prawną w rozumieniu ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.).
Głównym celem powołania i działalności Funduszu było zagwarantowanie wypłaty świadczeń dla pracowników w sytuacji niewypłacalności pracodawcy. Środki na realizację powyższego celu pochodzą ze składek płaconych przez pracodawców, windykacji i zwrotów środków od pracodawców oraz z innych dochodów. Wysokość składki na Fundusz określa ustawa budżetowa. Poboru składek na Fundusz dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Gospodarowanie środkami Funduszu odbywa się na podstawie planu finansowego stanowiącego część ustawy budżetowej, określającej przychody i rozchody FGŚP w roku budżetowym.
Zadania określone w ustawie realizowane są przez ministra właściwego do spraw pracy oraz marszałkowie województw przy pomocy wojewódzkich urzędów pracy.
Funkcje organu opiniodawczego w zakresie planów finansowych Funduszu oraz rocznych sprawozdań z jego działalności pełni Naczelna Rada Zatrudnienia powołana na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy[1].
Przyjęte w Polsce rozwiązania dotyczące ochrony roszczeń pracowniczych obejmują następujące roszczenia pracownicze:
·       wynagrodzenia za pracę;
·       wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
·       wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy,
·       dodatek wyrównawczy, o którym mowa w art. 230 i 231 Kodeksu pracy,
·       wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
·       odprawy pieniężne przysługujące na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
·       składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,
·       ekwiwalenty pieniężne za urlop wypoczynkowy, o którym mowa w art. 171 § 1 Kodeksu pracy, przysługujący za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy, oraz za rok  
        bezpośrednio go poprzedzający,
·       odszkodowania, o którym mowa w art. 361 § 1 Kodeksu Pracy;

Polska uchwalając w grudniu 1993 r. ustawę o ochronie roszczeń pracowniczych(…)[2] w momencie dokonującej się transformacji państwa urzeczywistniła normy prawa międzynarodowego dotyczące drugiego systemu ochrony roszczeń pracowniczych. Powołanie Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych poprzez wyżej wspomnianą ustawę było i jest dla pracowników pracujących w przedsiębiorstwach zagrożonych upadkiem gwarancją otrzymania wynagrodzeń i innych świadczeń związanych z pracą a wymienionych w ustawie.

 
[1] Dz.U. z 2004 r. Nr 99, poz 1001 z późn. zm.
[2] Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85 z póżn. zm.